Bergkwartier
De Amersfoortse Berg
In het meest noordoostelijke deel van de Utrechtse Heuvelrug ligt het Bergkwartier in Amersfoort. Deze wijk van Amersfoort dankt haar naam aan de Amersfoortse Berg en heeft een hoogte van ongeveer 44 m NAP.
De Utrechtseweg is de oudste en belangrijkste weg van het Bergkwartie. De Utrechtse weg voerde al in de middeleeuwen vanaf de Utrechtsepoort in de richting van Utrecht. De huidige weg, over de Amersfoortse Berg, werd vanaf 1648 aangelegd. Langs de Utrechtseweg van Stichtse Rotonde naar Zeist. Daarvan is nog de oorspronkelijke zeventiende eeuwse verkavelingsstructuur met grote vakken herkenbaar.
Tot de negentiende eeuw bleef het gebied vrijwel onbebouwd. Na de aanleg in 1863 van de spoorweg naar Utrecht werden sporadisch enkele grote villa’s gebouwd voor de zeer welgestelden die buiten de stad wilden wonen. In 1889 werd in het oostelijk deel van de wijk een infanteriekazerne gebouwd, de Juliana van Stolbergkazerne, die een groot terrein in beslag nam. Deze kazerne bepaalt tot op heden, ook door het opvallende hekwerk aan de Leusderweg, in grote mate het karakter van dit deel van het Bergkwartier. Het complex kreeg in de jaren 1980 een woonfunctie.
Hoe Verder?
In 1898 kwam de bouwmaatschappij ‘Nieuw Amersfoort’ met de eerste schetsen voor een villapark rond de bestaande wegen als de Utrechtseweg en de Prins Frederiklaan. Twee jaar later kwam dezelfde maatschappij met een nieuw plan dat in de daaropvolgende jaren voor een deel zou worden uitgevoerd. Het was een ontwerp van de tuinarchitecten A.P. Smits en R.M.A.O. Schulz uit Naarden, met bochtige wegen en beïnvloed door de Engelse landschapsstijl. Na de aanleg in 1914 van de tramlijn naar Zeist werd het aantrekkelijk in het westelijke deel van het Bergkwartier woningen te bouwen. Het villapark wordt waarschijnlijk dit jaar door het rijk aangewezen als beschermd stadsgebied.
In 1912 is een watertoren gebouwd bijna op het hoogste punt van de Berg. Vanwege de hoge ligging hoefde de toren zelf niet zo hoog te zijn.
Het Bergkwartier
Het Bergkwartier wordt begrensd door de spoorlijn Utrecht-Amersfoort, de Kersenbaan of PON lijn, de Leusderweg, de Rondweg-Zuid en de gemeentegrens van Amersfoort. Door een grondruil met Leusden in 1917 kwam de zuidelijke helling van de Berg, het gebied ten zuiden van het tegenwoordige Van Stolbergpark, ook bij de gemeente Amersfoort.
Het grootste deel van de bebouwing in de wijk dateert van voor de Tweede Wereldoorlog.
Na de oorlog werd vooral in het zuiden enige hoogbouw toegevoegd in een parkachtige omgeving. De flatgebouwen aan de Surinamelaan staan sinds 1988 op de lijst van gemeentelijke beschermde stadsgezichten.
Veel straatnamen in het Bergkwartier verwijzen naar de Nederlandse geschiedenis: namen van parlementariers en staatslieden, belangrijke vrouwen, dichters en schrijvers, leden van het koninklijk huis en eilanden die tot het Nederlandse Koninkrijk horen of hebben gehoord. De Belgenlaan voert naar het Belgenmonument. Dit gedenkteken werd aangeboden aan Amersfoort als dank voor de hulp verleend aan de vele Belgische vluchtelingen die in deze omgeving verbleven gedurende de Eerste Wereldoorlog, 1914-1918.
Aan de rand van het Bergkwartier kwamen in 1962 de Stichtse Rotonde en rijksweg 23 gereed (nu Rondweg-Zuid), die de Amersfoortse binnenstad van doorgaand snelverkeer ontlastten.
Het Bosgebied
Ten westen van het Bergkwartier ligt het bosgebied. Hier lag vroeger het landgoed Birkhoven met een buitenplaats. In 1907 werd Birkhoven door de gemeente Amersfoort gekocht. In de loop van de twintigste eeuw kwamen er een openluchttheater, sportvelden, het Bosbad en het Dierenpark. Het landhuis werd een hotel, daarna een tehuis voor chronisch zieken totdat het werd afgebroken. Ter plaatse bevindt zich nu een verzorgingshuis. Het gebied ten zuiden van Birkhoven, De Vlasakkers, wordt al in de zeventiende eeuw genoemd.
Graag op wonen op de Amersfoortse Berg, klik hier voor ons woningaanbod!
